انقلاب اسلامی و اخلاق اجتماعی در اندیشه امام خمینی(ره)؛ از نظریه تا عمل

این مقاله به‌منظور تبیین اخلاق اجتماعی از نگاه امام خمینی(ره) با روش توصیفی تحلیلی در فضای کتابخانه بر اساس منابع مکتوب و استناد به آثار نوشتاری و گفتاری حضرت امام(ره) تدوین یافته است. در گردآوری داده­ها از روش کیفی تجزیه‌وتحلیل اطلاعات جمع‌آوری‌شده از آثار گفتاری و نوشتاری حضرت امام(ره)، استفاده شده است. پاسخ سؤال‌‌های طرح شده با ذکر مطالب ذیل به‌خوبی بیان شده است. اخلاق از منظر امام خمینی(ره) همان نظام اخلاق اسلامی است که در قرآن و حدیث و سیرۀ معصومین(ع) بیان شده است. اخلاق از دیدگاه امام(ره) دارای جامعیت است و به همه ابعاد حیات انسان، اعم از زندگی دنیا و آخرت و فردی و اجتماعی، توجه کرده و بایدها و نباید‌‌های عملی را در این زمینه ارائه داده است. هدف نهایی اخلاق از منظر امام ره تقرب روحی و معنوی به خدای متعال است و هراندازه این قرب بیشتر شود، ارزش و کمال انسان افزایش می­یابد. اخلاق اجتماعی از نگاه امام(ره) دارای مبانی فکری و انسان‌شناسی است که به مهم‌‌ترین آن‌ها در این مقاله اشاره شده است. ارزشمندی، اراده و اختیار و کمال‌خواهی انسان از جمله بنیان‌‌‌های نظری انسان‌شناختی اخلاق اجتماعی را تشکیل می­دهند که در رفتار‌‌های اجتماعی انسان تأثیر بسزا دارند. جامع‌نگری، اعتدال‌گرایی، تقدیم معنویات بر مادیات، عقلانیت، انگیزه و مطلوب نهایی از دیگر پایه­‌‌های نظری اخلاق اجتماعی در اندیشه امام خمینی(ره) هستند و هرکدام نقش اساسی در عملکرد آدمی دارد. در بخش اخلاق عملی در دو بعد رفتار‌‌های سیاسی و اجتماعی به برخی از دیدگاه‌ها و سیرۀ اخلاقی حضرت امام(ره) مانند عدالت اجتماعی، رحمت و مهربانی، خدمت­گزاری به مردم و اهتمام به بیت‌المال مسلمین اشاره شده که امام(ره) هم خود به آن‌ها عمل کرده و هم دیگران را به رعایت این ارزش‌‌‌های اخلاقی سفارش نموده است.